مکمل بدنسازی
انواع مکمل بدنسازی
افزایش وزن (Gainer)
مکملهای افزایش وزن یا گینرها به افرادی که میخواهند وزن و عضلات خود را افزایش دهند کمک میکنند. این مکملها معمولاً حاوی مقدار بالایی کربوهیدرات و پروتئین هستند تا کالری بیشتری به بدن شما بدهند. استفاده از گینرها میتواند به سرعت افزایش وزن و بهبود عملکرد ورزشی شما کمک کند، به شرطی که همراه با تمرینات منظم و رژیم غذایی متعادل مصرف شوند.
پروتئین (Whey)
پروتئین وی یکی از محبوبترین مکملهای بدنسازی است که برای ساخت و ترمیم عضلات بسیار مفید است. این نوع پروتئین سریع جذب میشود و بعد از تمرین به بدن کمک میکند تا عضلات سریعتر بهبود یابند. پروتئین وی همچنین میتواند به افزایش قدرت و حجم عضلات شما کمک کند و برای کسانی که نیاز به مصرف پروتئین بیشتری دارند، یک گزینه عالی است.
کراتین (Creatine)
کراتین یکی از موثرترین مکملهای افزایش قدرت و حجم عضلات است. این ماده به تولید انرژی در سلولهای عضلانی کمک میکند و باعث افزایش قدرت و استقامت شما در تمرینات میشود. مصرف کراتین میتواند به شما کمک کند تا وزنههای سنگینتری بلند کنید و عضلات بیشتری رشد کنند. همچنین، کراتین برای بهبود عملکرد ورزشی و کاهش خستگی مفید است.
قبل تمرین (Pre-Workout)
مکملهای قبل از تمرین به شما انرژی و تمرکز بیشتری در طول تمرین میدهند. این مکملها معمولاً شامل کافئین، آمینو اسیدها و سایر مواد افزایشدهنده انرژی هستند. با مصرف این مکملها، میتوانید عملکرد بهتری داشته باشید، تمرینات سختتری را انجام دهید و از نظر ذهنی نیز متمرکزتر باشید. استفاده از قبل تمرین میتواند به بهبود نتایج ورزشی شما کمک کند.
کاهش وزن (Fat Burner)
مکملهای سوزاننده چربی به افرادی که میخواهند وزن خود را کاهش دهند کمک میکنند. این مکملها معمولاً شامل مواد کافئین، چای سبز و سایر ترکیباتی هستند که متابولیسم بدن را افزایش داده و به سوزاندن چربیهای ذخیره شده کمک میکنند. استفاده از سوزانندههای چربی همراه با رژیم غذایی مناسب و تمرینات ورزشی میتواند به کاهش وزن سریعتر و موثرتر کمک کند.
تست بوستر (Testbooster)
تست بوسترها مکملهایی هستند که سطح تستوسترون بدن را افزایش میدهند. تستوسترون هورمونی است که نقش مهمی در رشد عضلات، افزایش قدرت و بهبود عملکرد ورزشی دارد. با مصرف تست بوسترها، میتوانید سطح انرژی و انگیزه خود را افزایش دهید و نتایج بهتری در تمرینات بدنسازی خود مشاهده کنید. همچنین، این مکملها میتوانند به بهبود حالت روحی و کاهش خستگی کمک کنند.
گلوتامین و ریکاوری (Glutamine)
گلوتامین یکی از آمینو اسیدهای مهم برای بهبود و ریکاوری عضلات است. بعد از تمرینات سنگین، سطح گلوتامین در بدن کاهش مییابد و مصرف این مکمل میتواند به ترمیم عضلات کمک کند و خستگی را کاهش دهد. همچنین، گلوتامین نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد و میتواند از ابتلا به بیماریهای مختلف جلوگیری کند.
آمینو اسید (Amino)
آمینو اسیدها سازندگان پروتئینهای بدن هستند و نقش کلیدی در رشد و ترمیم عضلات دارند. مصرف مکملهای آمینو اسید میتواند به افزایش استقامت، کاهش خستگی و بهبود عملکرد ورزشی کمک کند. همچنین، آمینو اسیدها میتوانند به حفظ توده عضلانی در دورههای کاهش وزن کمک کنند و فرآیند بازیابی عضلات را تسریع کنند.
اچ ام بی (HMB)
HMB یا بتا-هیدروکسی-بتا-متیلبوتیرات یک مکمل موثر برای جلوگیری از تجزیه عضلات و افزایش رشد آنها است. این مکمل به کاهش آسیبهای عضلانی ناشی از تمرینات سنگین کمک میکند و باعث بهبود ریکاوری میشود. مصرف HMB میتواند به افزایش قدرت، حجم عضلات و کاهش زمان بازیابی بین تمرینات کمک کند، که برای بدنسازان و ورزشکاران حرفهای بسیار مفید است.
استروئیدها
ترنبولون (Trenbolone)
ترنبولون شاید قویترین استروئید آنابولیک شناختهشده در بدنسازی باشد. این ماده در اصل یک داروی دامپزشکی بوده (برای افزایش بازده گوشت در دام)، اما توسط بدنسازان به دلیل قدرت آنابولیک فوقالعادهاش مورد استفاده قرار گرفته است. ترنبولون مشتقی از ناندرولون (هورمون پایه در Deca-Durabolin) است با اصلاحاتی که باعث میشود ۵ برابر تستوسترون خاصیت آنابولیک و آندروژنی داشته باشد. فرمهای رایج آن به صورت تزریقی با استرهایی مثل ترنبولون استات (اثر سریع) یا انانتات/هگزاهیدروبنزیلکربنات (اثر آهسته) است. ترن روی گیرندههای آندروژن عضله قویاً اثر میگذارد و سنتز پروتئین و احتباس نیتروژن را به شدت افزایش میدهد. همچنین گلیکولیز بیهوازی را تقویت میکند و هورمونهای کاتابولیک مثل کورتیزول را مهار میکند.
بولدنون (Boldenone Undecylenate – Equipoise)
بولدنون با نام تجاری Equipoise یک استروئید تزریقی دامپزشکی دیگر است که برای اسبها ساخته شده و در بدنسازی به کار میرود. بولدنون مشتق مستقیم مولکول تستوسترون است با یک پیوند دوگانه اضافی که خواص آن را تغییر میدهد. نسبت آنابولیک به آندروژنیک بولدنون حدود ۱۰۰:۵۰ نسبت به تستوسترون (۱۰۰:۱۰۰) است، یعنی آنابولیک مشابه اما آندروژنی ملایمتری دارد. استر Undecylenate به آن وصل است که نیمهعمر خیلی طولانی (~۲ هفته) به دارو میدهد، لذا اثراتش آهسته و پایدار بروز میکند. بولدنون در بدن مقداری آروماتیزه میشود اما بسیار کمتر از تستوسترون (حدود ۵۰٪ نرخ تستوسترون)، بنابراین در دوزهای متوسط استروژن کمی از آن حاصل میشود. اثرات آن شامل افزایش سنتز پروتئین، افزایش اشتها و تحریک ترشح اریتروپویتین (و در نتیجه بالا رفتن گلبول قرمز) است.
تستوسترون (Testosterone: Enanthate, Cypionate, Propionate)
تستوسترون هورمون جنسی مردانه اصلی و سنگبنای تمام استروئیدهای آنابولیک است. شکل تجویزی تستوسترون برای اهداف پزشکی و ورزشی معمولاً به صورت تزریقی با استرهای بلند مانند تستوسترون انانتات یا سیپیونات است (نیمهعمر ~۵-۷ روز)؛ یا استر کوتاه پروپیونات (نیمهعمر ~۲ روز). نسبت آنابولیک به آندروژنیک تستوسترون ۱:۱ (۱۰۰:۱۰۰) تعریف شده، یعنی به همان اندازه که عضله میسازد صفات مردانه نیز ایجاد میکند. تستوسترون در بدن به دو مسیر متابولیزه مهم میشود: بخشی توسط آنزیم آروماتاز به استروژن (استرادیول) و بخشی توسط 5-آلفا ردوکتاز به دیهیدروتستوسترون (DHT) تبدیل میشود. این متابولیتها مسئول بسیاری از اثرات جانبی آن هستند. با این حال خود تستوسترون مبنای اکثر دورههای استروئیدی است چون: ۱) بدن آن را به رسمیت میشناسد و برای عملکردهای مختلف نیاز دارد (مانند میل جنسی، سلامت روان، عملکرد عمومی)، ۲) بسیار موثر در ساخت توده عضلانی و افزایش قدرت است. تستوسترون گیرندههای آندروژن در عضله و استخوان را فعال کرده و باعث افزایش سنتز پروتئین، احتباس نیتروژن، و تکثیر سلولهای ماهوارهای عضلات میشود. همچنین IGF-1 را در عضلات بالا میبرد و تمایز سلولهای بنیادی عضله را تحریک میکند.
استروئیدهای خوراکی (دیانابول، آناوار، وینسترول)
دیانابول (Methandrostenolone):
کی از مشهورترین استروئیدهای خوراکی برای دوره حجم است. دیانابول (که با نام Dbol شناخته میشود) مشتقی از تستوسترون است که بهشکل 17-آلفا آلکیله برای مصرف خوراکی تغییر یافته. خواص آن: آنابولیک بسیار قوی و آندروژنیک نسبتاً قوی، و به شدت آروماتیزهشونده (تبدیل به استروژن). ورزشکارانی که Dbol مصرف میکنند طی ۴-۶ هفته میتوانند افزایش وزن سریعی (۵-۷ کیلو) را تجربه کنند که ترکیبی از عضله، آب و گلیکوژن است. دیانابول قدرت عضلانی را بهطور چشمگیری افزایش میدهد و یک احساس “راندن” در تمرین ایجاد میکند (شاید به دلیل اثرات در سیستم عصبی مرکزی و کاهش خستگی).
آناوار (Oxandrolone):
آناوار یک استروئید خوراکی نسبتاً خفیف و محبوب برای دورههای کات و افزایش قدرت بدون وزن اضافی است. ویژگی بارزش این است که آروماتیزه نمیشود (تبدیل به استروژن ندارد)، بنابراین احتباس آب و خطر ژنیکوماستی تقریبا صفر است. قدرت آنابولیک خالص آن نسبتا بالا (حدود ۳ برابر تستوسترون) اما آندروژنیکش بسیار پایین است (~۲۵٪ تستوسترون). آناوار اغلب توسط ورزشکاران برای افزایش قدرت و استقامت عضلانی بدون بالا رفتن وزن بدن استفاده میشود (مثل ورزشهای وزنی یا رزمی). در بدنسازی، در دوره کات نزدیک مسابقه مفید است تا سفتی عضلات و تفکیک حفظ شود. بانوان نیز به علت ملایم بودن نسبی، از دوزهای پایین آناوار (۵-۱۰mg روزانه) برای بهبود ترکیب بدنی استفاده میکنند، چون خطر ویرلیزاسیون آن کمتر از خیلی استروئیدهای دیگر است (هرچند با دوزهای بالاتر هنوز ممکن است صدای زنان کلفت یا موهای زائد ظاهر شود).
وینسترول (Stanozolol):
وینسترول یک استروئید خوراکی/تزریقی معروف برای دوره کات و افزایش سفتی عضلات است. آن هم از مشتقات DHT است و آروماتیزه نمیشود (بدون استروژن). وینسترول آنابولیک نسبتاً قوی و آندروژنی متوسط دارد. بدنسازان اغلب وینسترول را در ۶-۸ هفته آخر آمادهسازی مسابقه استفاده میکنند تا عضلات خشک و خطی پیدا کنند و هر گونه آب زیرپوستی را دفع کنند. همچنین در ورزشهای سرعتی/قدرتی (دو سرعت، پرش،.. ) مشهور است – نمونهاش دونده بن جانسون بود که روی وینیسترول تست مثبت شد.
سارم (SARM)
سارمها ترکیباتی جدیدتر (اکثر در مرحله تحقیقاتی) هستند که به طور انتخابی گیرندههای آندروژن در بافت عضله و استخوان را فعال میکنند، بدون آنکه (در تئوری) بر بافتهای دیگر مثل پروستات یا پوست تاثیر زیاد بگذارند. هدف از توسعه SARMها این بوده که اثرات مفید استروئیدها (عضلهسازی، جلوگیری از پوکی استخوان) را بدون عوارض آندروژنی (ریزش مو، بزرگی پروستات، آکنه) و اثرات استروژنی به دست آورند. محبوبیت آنها در بین ورزشکاران به این دلیل است که خوراکی هستند، کبدسمی نیستند (اکثرشان 17-آلفا آلکیله نیستند)، تبدیل به استروژن یا DHT نمیشوند و هنوز در بسیاری از لیستهای دوپینگ به طور مشخص نامشان نیامده (اگرچه استفاده غیرقانونی است). با این حال باید توجه داشت که SARMها نیز میتوانند محور هورمونی را سرکوب کنند و برخی عوارض غیرمستقیم داشته باشند.
سوالات متداول مکمل بدنسازی
مکملهای بدنسازی واقعا موثرند؟
بله، مکملها میتوانند به شما در رسیدن به اهداف ورزشی کمک کنند، اما تنها در صورتی که به همراه رژیم غذایی مناسب و تمرینات منظم استفاده شوند. مکملها جایگزین تغذیه سالم و تمرینات نمیشوند.
چه زمانی باید مکمل مصرف کنم؟
زمان مصرف مکملها بستگی به نوع مکمل دارد. برای مثال، پروتئینها بهتر است پس از تمرین برای بازیابی عضلات مصرف شوند، در حالی که کراتین بهتر است قبل یا بعد از تمرین مصرف شود.
آیا مکملها عوارض دارند؟
اگر مکملها به درستی و طبق دوز توصیهشده مصرف شوند، معمولاً عوارضی ندارند. اما مصرف بیش از حد یا استفاده طولانیمدت از برخی مکملها میتواند باعث مشکلاتی مانند آسیب به کلیهها یا کبد شود.
آیا مصرف پروتئین بدون ورزش هم مفید است؟
مصرف پروتئین برای ساخت و ترمیم عضلات ضروری است، اما اگر ورزش نکنید، بدن شما از این پروتئینها بهطور بهینه استفاده نمیکند. برای داشتن نتیجه مطلوب، باید تمرینات مقاومتی انجام دهید.
آیا مکملهای چربیسوز واقعا چربی میسوزانند؟
مکملهای چربیسوز میتوانند به سرعت بخشیدن به روند چربیسوزی کمک کنند، اما خود به تنهایی نمیتوانند باعث کاهش وزن شوند. باید همراه با رژیم غذایی مناسب و تمرینات منظم مصرف شوند.
آیا کراتین برای همه مناسب است؟
کراتین برای اکثر ورزشکاران بیخطر است و به افزایش قدرت و عملکرد ورزشی کمک میکند. با این حال، افرادی که مشکلات کلیوی دارند باید از مصرف آن خودداری کنند یا با پزشک مشورت کنند.
مکملها به تنهایی برای افزایش حجم کافی هستند؟
نه، مکملها به تنهایی برای افزایش حجم کافی نیستند. باید رژیم غذایی پرکالری و پروتئینی داشته باشید و تمرینات مناسب برای افزایش حجم را انجام دهید.
آیا مکملهای طبیعی بهتر از مکملهای شیمیایی هستند؟
بعضی از مکملهای طبیعی مانند پروتئینهای گیاهی و کراتین میتوانند مؤثر باشند، اما مکملهای شیمیایی نیز تحت آزمایشهای علمی قرار دارند و ممکن است در برخی موارد سریعتر و مؤثرتر عمل کنند. مهم این است که از مکملهای با کیفیت استفاده کنید.
آیا ویتامینها و مواد معدنی برای بدنسازان ضروری هستند؟
بله، ویتامینها و مواد معدنی برای عملکرد بهینه بدن ضروری هستند. آنها به تنظیم فرآیندهای متابولیک، تقویت سیستم ایمنی و کاهش خستگی کمک میکنند. مصرف مکملهای مولتیویتامین میتواند این نیازها را تأمین کند.
چطور بدانم کدام مکمل برای من مناسب است؟
قبل از مصرف هر مکملی، بهتر است با یک متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید تا نیازهای بدنی و هدفهای شما مشخص شود. انتخاب مکملها باید بر اساس هدفهای شخصی (افزایش حجم، کاهش چربی، بهبود عملکرد) و وضعیت سلامتی شما باشد.